Bronzen hand
In 2000 vinden archeologen op de plaats van de vicus een grote bronzen hand. Deze precies vormgegeven linkerhand is onderdeel geweest van een groot, geïdealiseerd keizerbeeld. Zulke beelden zijn in elk castellum of bestuurlijk centrum aanwezig en staan op het middenplein of bij de poort. De keizer is afgebeeld in wapenuitrusting. Met de rechterhand maakt hij een groetende beweging en in de linkerhand houdt hij een commandostaf vast, een teken van zijn opperbevelhebberschap. Zo’n keizerbeeld herinnert de soldaten en de bezoekers van het castellum dagelijks aan de hoogste macht in Rome.
De meeste keizerbeelden worden na de Romeinse tijd omgesmolten. Mogelijk is dit ook het lot van het keizerbeeld van Matilo. Al is er nog een mogelijkheid… In de 16e eeuw vertelt de moederoverste van het Margarethaklooster aan de Leidse geleerde Hadrianus Junius dat bij graafwerkzaamheden op het kloosterterrein een enorm beeld van een man met een kopergroen uitgeslagen harnas gevonden is.
Indeling castellum
De Romeinen bouwen hun forten overal ter wereld volgens een vast systeem. Al passen ze ze hier en daar wel wat aan de plaatselijke omstandigheden aan. Elk castellum bestaat uit een rechthoekige ommuring, met minstens op elke hoek een wachttoren. Muren bestaan uit houten palisades geplaatst tegen een aarden wal, in latere perioden worden de muren opgetrokken uit steen. Om elk castellum ligt een gracht.
Een Romeins fort is door twee hoofdwegen verbonden met de omgeving. Die kruisen elkaar loodrecht middenin het fort. De belangrijkste weg heet de via principalis, de tweede straat bestaat uit twee delen: de via praetoria en de via decumana. Bij de meeste castella langs de Rijn is de poort waardoor de via praetoria het fort binnenkomt op de rivier gericht en voert de limesweg over de via principalis dwars door het castellum. Zo ook in Matilo.
Middenin het castellum vind je het hoofdkwartier ( de principia) met daarnaast de commandantswoning (het preatorium). Verderop bevinden zich rijen barakken voor de soldaten. Puinlijnen in het gras nu geven de contouren van die gebouwen van toen aan.
Meer informatie: zie Ballista | Katapult >
Archeologisch Park Matilo
Tussen de wijken Roomburg en Meerburg in Leiden ligt Archeologisch Park Matilo. In het begin van onze jaartelling hebben de Romeinen hier een fort gebouwd: castellum Matilo. Dat ligt nu onder het park verborgen. Deze archeologische schatkamer is al in 1976 tot rijksmonument verklaard. In afwachting van betere archeologische technieken blijft alles voorlopig onder de grond. Om toch iets van het Romeinse verleden zichtbaar te maken, is een park aangelegd.
Middelpunt is het fort. De hoge aarden wallen met wachttorens wekken het tot leven. Over de Limesweg stap je er zo binnen. Behalve het fort en de Limesweg zijn er nog drie andere sferen die verwijzen naar het leven in en om Matilo. De lappendeken van moestuintjes verbeeldt het ooit zo grillige krekenlandschap van de Rijn. IJzeren keerwanden markeren de oevers van het kanaal van Corbulo. De afwisseling aan de kant van Roomburg doet denken aan het bruisende karakter van het kampdorp daar.
Tientallen berkenbomen verbinden de verschillende sferen met elkaar. Ze roepen herinneringen op aan het oude moerasbos. In dit Hollandse landschap plaatsen de Romeinen op strategische plekken tamme kastanjes. Die staan nu ook bij enkele kruispunten van de Limesweg in het park.
Het verhaal van Matilo
Iedereen kijkt anders. De Cananefaten, toen de bewoners van onze streek, hebben vooral oog voor hun directe omgeving. Ze maken gebruik van de natuur zoals die is. De Romeinen doen dat heel anders. Zij richten hun blik op de horizon en zetten het landschap naar hun hand. Deze twee werelden ontmoeten elkaar in Matilo. Net als in onze samenleving nu nemen zij elkaars gewoontes over en leren ze anders kijken.
De beelden in het park vertellen het verhaal van de Romeinen in Matilo. Over wat ze in onze streek aantreffen, wat ze toevoegen en veranderen en ook wat ze van de lokale bevolking overnemen. Deze website geeft verdere achtergrondinformatie over de Romeinen en de Cananefaten, over het park en het archeologische rijksmonument dat eronder verborgen ligt. En niet te vergeten over de vondsten die bij opgravingen zijn gedaan.