Machina Computatoria | Computer
Waar kom jij vandaan? Spanje? Waar ligt dat?
De Romeinse legioenen hebben constant behoefte aan voedsel en andere ondersteuning. Dat trekt volk aan dat zaken wil doen. Hierbij gestimuleerd door de Romeinen vestigen de handelaren en ambachtslieden zich vlakbij het castellum in de vicus.
De vicus is het Romeinse rijk in het klein. Handelaren en handwerkers uit het hele rijk wonen samen met lokale bewoners, zoals de Cananefaten. Samen met de officieren en legionairs uit Italië en Spanje ontstaat er een smeltkroes van talen, gebruiken en religies.
Iedereen komt ergens anders vandaan. Toch eet iedereen na verloop van tijd hetzelfde eten, speelt dezelfde spelletjes en lacht om dezelfde grappen van toneelspelers. De veelzijdige vicus-cultuur die zo ontstaat wordt bepaald door de Romeinen – maar met veel ruimte voor de invloeden van de verschillende andere culturen.
Ook nu leven veel verschillende culturen samen en nemen mensen veel gewoonten van elkaar over. In onze keuken zijn exotische producten zoals rijst en bananen niet meer weg te denken. Van veel gewassen weten we niet eens meer dat ze hier niet vandaan komen. Het internet maakt het helemaal eenvoudig om in contact te komen met andere culturen. Vanuit je luie stoel lees je wat er in Afrika gebeurt en heb je contact met een vriend in Australië.
Ambachtslieden
Of het nu gaat om een nieuw schild of het bakken van dagelijks brood, de aanwezigheid van Romeinse troepen in Matilo trekt een hele schare ambachtslieden aan. Het leger heeft immers voedsel en kleding nodig. In de vicus is daarvoor een heel ambachtelijk kwartier ingericht. Bovendien bevinden zich onder de troepen ook specialisten in uiteenlopende ambachten. Samen onderhouden ze de totale uitrusting van de soldaten.
Leerbewerkers maken en repareren de leren onderdelen van militaire uitrusting, van schoenen tot tenten, terwijl metaalbewerkers beslagstukken en onderdelen van pantsers produceren. De vondst van zaden van planten die als verfstof dienen, doet archeologen vermoeden dat ze rond Matilo ook kleding en textiel maakten. Het grootste deel van de leer- en metaalbewerking en ook de productie van dakpannen en kogels vindt plaats in werkplaatsen en reparatieateliers langs het kanaal. Maar ook in de vicus zijn werkplaatsen.
Handel
De aanwezigheid van een legereenheid in onze streek werkt als een magneet op de omliggende omgeving. De soldaten hebben wat te besteden en in de vicus vestigen zich dan ook snel handelaren, ambachtslieden en horecaondernemers. De Romeinen drijven ook handel met de lokale bewoners. Hierdoor maken ze kennis met muntgeld. De Romeinen kopen landbouwproducten, runderen en paarden van de Cananefaten. Daarnaast laten ze goederen van ver aanslepen. Zo introduceren ze allerlei nieuwe producten in onze streken. Schepen vol luxegoederen, grondstoffen en voedsel uit verschillende delen van het Romeinse Rijk vinden hun weg naar Matilo.
Vicuscultuur
De bewoners van de vicus vormen een bont gezelschap. Aan het eind van de tweede eeuw na Christus wonen er buiten het leger ongeveer 500 mensen rond het castellum. In de vicus leven handelaren, ambachtslieden, boeren, families van soldaten en allerlei lieden van vreemde herkomst. Ook de soldaten komen uit alle windstreken. Voor al deze mensen in en om het castellum representeert Matilo het verre Rome.
Wat de mensen van deze multiculturele samenleving bindt, is de Romeinse levenswijze. Ze leren bijvoorbeeld lezen en schrijven, ze koken volgens Romeinse gewoonten en gebruiken Romeinse goederen. Het leven in de vicus is zo slecht nog niet. De bewoners vormen een geletterde provinciale middenklasse met toegang tot luxegoederen. Echt rijken leven er echter waarschijnlijk niet in de vicus. Duur glas is bijvoorbeeld maar heel weinig gevonden.
Archeologisch Park Matilo
Tussen de wijken Roomburg en Meerburg in Leiden ligt Archeologisch Park Matilo. In het begin van onze jaartelling hebben de Romeinen hier een fort gebouwd: castellum Matilo. Dat ligt nu onder het park verborgen. Deze archeologische schatkamer is al in 1976 tot rijksmonument verklaard. In afwachting van betere archeologische technieken blijft alles voorlopig onder de grond. Om toch iets van het Romeinse verleden zichtbaar te maken, is een park aangelegd.
Middelpunt is het fort. De hoge aarden wallen met wachttorens wekken het tot leven. Over de Limesweg stap je er zo binnen. Behalve het fort en de Limesweg zijn er nog drie andere sferen die verwijzen naar het leven in en om Matilo. De lappendeken van moestuintjes verbeeldt het ooit zo grillige krekenlandschap van de Rijn. IJzeren keerwanden markeren de oevers van het kanaal van Corbulo. De afwisseling aan de kant van Roomburg doet denken aan het bruisende karakter van het kampdorp daar.
Tientallen berkenbomen verbinden de verschillende sferen met elkaar. Ze roepen herinneringen op aan het oude moerasbos. In dit Hollandse landschap plaatsen de Romeinen op strategische plekken tamme kastanjes. Die staan nu ook bij enkele kruispunten van de Limesweg in het park.
Het verhaal van Matilo
Iedereen kijkt anders. De Cananefaten, toen de bewoners van onze streek, hebben vooral oog voor hun directe omgeving. Ze maken gebruik van de natuur zoals die is. De Romeinen doen dat heel anders. Zij richten hun blik op de horizon en zetten het landschap naar hun hand. Deze twee werelden ontmoeten elkaar in Matilo. Net als in onze samenleving nu nemen zij elkaars gewoontes over en leren ze anders kijken.
De beelden in het park vertellen het verhaal van de Romeinen in Matilo. Over wat ze in onze streek aantreffen, wat ze toevoegen en veranderen en ook wat ze van de lokale bevolking overnemen. Deze website geeft verdere achtergrondinformatie over de Romeinen en de Cananefaten, over het park en het archeologische rijksmonument dat eronder verborgen ligt. En niet te vergeten over de vondsten die bij opgravingen zijn gedaan.