Sturio | Steur
Zo’n joekel van een steur krijg je niet gemakkelijk op de kant!
Zo dicht bij zee is de Rijn steeds in beweging. Hij brengt zout water mee. Bovendien kan hij gemakkelijk overstromen. Geen wonder dat de lokale bewoners, de Cananefaten, niet héél dicht bij de Rijn wonen. Langs de rustige zijriviertjes liggen hogere en drogere gronden. Daar bouwen ze hun huizen.
Op dezelfde hoge grond vlakbij hun huizen verbouwen de Cananefaten gerst, tarwe en verschillende soorten groenten. Achter de rivieroevers is het land lager. In de winter wordt het daar drassig, maar in de zomer is het prachtig grasland. Daar graast het vee en halen de boeren hooi voor de winter.
De Cananefaten maken handig gebruik van wat de natuur hen biedt. Ook de moerassen vlakbij leveren vis en watervogels om te eten. En riet en wilgetenen om hun huizen mee te bouwen.
Vis
Langs het kanaal wordt duidelijk veel gevist. In de oeverzone en de bedding van het kanaal bij Matilo vinden archeologen tientallen vishaken, visloodjes, boetnaalden en netverzwaringen die duiden op grootschalige visvangst. Uit visresten die zij in Matilo aantreffen, blijkt dat de bewoners vooral veel zoetwatervis eten. Er staan karperachtigen, paling, steur, snoek en snoekbaars op het menu. Minder in trek is zoutwatervis. In het aan zee gelegen Valkenburg voeren ze daarvan veel grotere hoeveelheden aan dan bij Matilo. Hier zijn oesters en mosselen erg populair. Omdat ze relatief lang houdbaar zijn deze schelpdieren gemakkelijk aan te voeren. Van de meeste zoutwatervis wordt vissaus gemaakt. Deze saus, garum, is in de Romeinse keuken onontbeerlijk en onder de soldaten erg gewild. Het wordt volgens beproefd recept langs de kust geproduceerd.
Gerst, tarwe en verschillende soorten groente en gewassen
De Romeinen hebben ook in deze uithoek van het rijk geen tekort aan goed voedsel. Boeren uit de regio leveren knolgewassen, groenten en tarwesoorten. Het is wel opvallend dat het meest gebruikte consumptiegewas in en rond Matilo spelt is. Spelt is een harde tarwesoort die moet worden geïmporteerd uit Zuid-Limburg en misschien zelfs wel helemaal uit Engeland. Lokale boeren verbouwen gerst en emmertarwe, maar deze gewassen zijn minder populair bij de bewoners van Matilo. Voor hun dagelijks brood zijn ze dus vooral afhankelijk van aanvoer over grote afstand.
In de moestuinen aan de rand van de vicus verbouwen de bewoners op kleine schaal de nodige groenten: rapen, bieten, pastinaak en selderij. Ze kweken ook een groot scala aan kruiden en vruchten zoals koriander, marjolein, dille, hennep, pruim, walnoot, vijg en druif.
Archeologisch Park Matilo
Tussen de wijken Roomburg en Meerburg in Leiden ligt Archeologisch Park Matilo. In het begin van onze jaartelling hebben de Romeinen hier een fort gebouwd: castellum Matilo. Dat ligt nu onder het park verborgen. Deze archeologische schatkamer is al in 1976 tot rijksmonument verklaard. In afwachting van betere archeologische technieken blijft alles voorlopig onder de grond. Om toch iets van het Romeinse verleden zichtbaar te maken, is een park aangelegd.
Middelpunt is het fort. De hoge aarden wallen met wachttorens wekken het tot leven. Over de Limesweg stap je er zo binnen. Behalve het fort en de Limesweg zijn er nog drie andere sferen die verwijzen naar het leven in en om Matilo. De lappendeken van moestuintjes verbeeldt het ooit zo grillige krekenlandschap van de Rijn. IJzeren keerwanden markeren de oevers van het kanaal van Corbulo. De afwisseling aan de kant van Roomburg doet denken aan het bruisende karakter van het kampdorp daar.
Tientallen berkenbomen verbinden de verschillende sferen met elkaar. Ze roepen herinneringen op aan het oude moerasbos. In dit Hollandse landschap plaatsen de Romeinen op strategische plekken tamme kastanjes. Die staan nu ook bij enkele kruispunten van de Limesweg in het park.
Het verhaal van Matilo
Iedereen kijkt anders. De Cananefaten, toen de bewoners van onze streek, hebben vooral oog voor hun directe omgeving. Ze maken gebruik van de natuur zoals die is. De Romeinen doen dat heel anders. Zij richten hun blik op de horizon en zetten het landschap naar hun hand. Deze twee werelden ontmoeten elkaar in Matilo. Net als in onze samenleving nu nemen zij elkaars gewoontes over en leren ze anders kijken.
De beelden in het park vertellen het verhaal van de Romeinen in Matilo. Over wat ze in onze streek aantreffen, wat ze toevoegen en veranderen en ook wat ze van de lokale bevolking overnemen. Deze website geeft verdere achtergrondinformatie over de Romeinen en de Cananefaten, over het park en het archeologische rijksmonument dat eronder verborgen ligt. En niet te vergeten over de vondsten die bij opgravingen zijn gedaan.