Pecunia | Munt
Heerlijk die Italiaanse wijn in dat mooie Libanese glas
De Romeinen heersen over een wereldrijk waar het grootste deel van de Europese Unie met gemak in past. Over water en land reizen goederen en mensen van de ene uithoek van het rijk naar de andere. Zo kunnen de Romeinen overal genieten van vissaus uit Spanje en werken met ijzererts uit Engeland.
De Cananefaten reizen juist weinig. Ze leven in kleine dorpen en hebben niet veel te maken met de rest van de wereld. De Romeinen en hun schepen zorgen voor verandering én voor handel. Ze kopen de koeien en paarden die de Cananefaten fokken en laten hen kennis maken met exotische artikelen uit verre landen: zoals Italiaanse wijn, getapt in een glaasje gemaakt in Libanon.
Tegenwoordig reizen we nog veel meer dan de Romeinen. En zelfs voor ons plezier. Met het vliegtuig is de hele wereld dichtbij. Ook het geld gaat gemakkelijk op en neer over de wereld. Iedereen kan nu met één druk op de knop direct spullen bestellen in China of Amerika. En die hebben we nog snel in huis ook!
Vrijwel complete amfoor, die diende voor het transport van vissaus, aangetroffen in een greppel in de vicus in Roomburg. Foto: Henk Snaterse
Vissaus
De Romeinen brengen hun gerechten op smaak met garum, een saus van gefermenteerde vis. Door pekel toe te voegen aan kleine vissen of ingewanden van vissen en dit een aantal maanden te laten gisten, ontstaat een zoute saus die smaakversterkend werkt. Er bestaan verschillende soorten Romeinse vissaus, gemaakt van uiteenlopende vissen.
Ook in Matilo wordt deze vissaus veelvuldig gebruikt in de keuken, een teken dat de Romeinse smaak ook in onze streken ingeburgerd raakt. In de vicus zijn amforen gevonden die speciaal gemaakt zijn voor het vervoer en de opslag van garum. De vissaus wordt volgens beproefd recept langs de kust geproduceerd uit zoutwatervis en over water aangeleverd en verhandeld.
Wijn
De Romeinen zijn dol op wijn. Ze drinken het in grote hoeveelheden, maar verdunnen het wel met water. Omdat er in onze streek geen wijn te koop is, introduceren de Romeinen deze drank hier. In grote schepen voeren ze amforen wijn aan.
De Romeinen associëren wijn met beschaving. Ze kijken neer op de Germaanse gewoonte bier te drinken. De Germanen staan dan ook wantrouwend tegenover de import van wijn. Desondanks raakt het drinken van wijn in de vicus en andere steden snel ingeburgerd. Onder invloed van de Romeinen worden tot in Zuid-Nederland zelfs wijngaarden aangelegd.
Archeologisch Park Matilo
Tussen de wijken Roomburg en Meerburg in Leiden ligt Archeologisch Park Matilo. In het begin van onze jaartelling hebben de Romeinen hier een fort gebouwd: castellum Matilo. Dat ligt nu onder het park verborgen. Deze archeologische schatkamer is al in 1976 tot rijksmonument verklaard. In afwachting van betere archeologische technieken blijft alles voorlopig onder de grond. Om toch iets van het Romeinse verleden zichtbaar te maken, is een park aangelegd.
Middelpunt is het fort. De hoge aarden wallen met wachttorens wekken het tot leven. Over de Limesweg stap je er zo binnen. Behalve het fort en de Limesweg zijn er nog drie andere sferen die verwijzen naar het leven in en om Matilo. De lappendeken van moestuintjes verbeeldt het ooit zo grillige krekenlandschap van de Rijn. IJzeren keerwanden markeren de oevers van het kanaal van Corbulo. De afwisseling aan de kant van Roomburg doet denken aan het bruisende karakter van het kampdorp daar.
Tientallen berkenbomen verbinden de verschillende sferen met elkaar. Ze roepen herinneringen op aan het oude moerasbos. In dit Hollandse landschap plaatsen de Romeinen op strategische plekken tamme kastanjes. Die staan nu ook bij enkele kruispunten van de Limesweg in het park.
Het verhaal van Matilo
Iedereen kijkt anders. De Cananefaten, toen de bewoners van onze streek, hebben vooral oog voor hun directe omgeving. Ze maken gebruik van de natuur zoals die is. De Romeinen doen dat heel anders. Zij richten hun blik op de horizon en zetten het landschap naar hun hand. Deze twee werelden ontmoeten elkaar in Matilo. Net als in onze samenleving nu nemen zij elkaars gewoontes over en leren ze anders kijken.
De beelden in het park vertellen het verhaal van de Romeinen in Matilo. Over wat ze in onze streek aantreffen, wat ze toevoegen en veranderen en ook wat ze van de lokale bevolking overnemen. Deze website geeft verdere achtergrondinformatie over de Romeinen en de Cananefaten, over het park en het archeologische rijksmonument dat eronder verborgen ligt. En niet te vergeten over de vondsten die bij opgravingen zijn gedaan.